سیستم روغن‌کاری موتور قلب تپنده‌ای است که تضمین میکند قطعات فلزی درون موتور بدون اصطکاک شدید و با کمترین میزان سایش کار کنند. این سیستم نه تنها به کاهش اصطکاک کمک میکند، بلکه باعث خنک‌کاری قطعات، شست‌وشوی آلودگی‌ها و افزایش طول عمر موتور نیز می‌شود. برای درک بهتر عملکرد روغن موتور، لازم است هم اجزای اصلی سیستم روغن‌کاری را بشناسیم و هم قطعاتی که توسط این سیستم تحت پوشش قرار می‌گیرند.
اجزای اصلی سیستم روغن‌کاری
در موتورهای مدرن، گردش روغن موتور توسط مجموعه‌ای از قطعات هماهنگ انجام می‌شود. کارتل یا مخزن روغن نقطه شروع مسیر است که روغن موتور در آن ذخیره می‌شود. سپس اویل پمپ با استفاده از نیروی مکانیکی موتور، روغن موتور را از کارتل مکیده و تحت فشار به مدار روان‌کاری ارسال میکند. فیلتر روغن در این مسیر قرار دارد تا ذرات ناخالصی و رسوبات احتمالی را جذب کند و روغن تمیز به قطعات حیاتی برسد. در برخی موتورها، ترموستات روغن و رادیاتور یا کولر روغن نیز برای کنترل دما تعبیه شده‌اند. در نهایت، شبکه‌ای از کانال‌ها و مجاری در بلوک و سرسیلندر وظیفه رساندن روغن به نقاط حساس را بر عهده دارند.
قطعاتی که توسط روغن موتور محافظت می‌شوند
پس از ورود روغن به مجاری، اولین مقصد آن یاتاقان‌های اصلی و یاتاقان‌های میل‌لنگ است؛ قطعاتی که دائماً تحت فشار بالا قرار دارند و بدون روغن‌کاری سریعاً آسیب می‌بینند. سپس روغن به پیستون‌ها و دیواره سیلندر می‌رسد تا حرکت رفت‌وبرگشتی پیستون روان انجام شود و از سایش حلقه‌های رینگ جلوگیری شود. میل‌بادامک و سوپاپ‌ها از دیگر نقاط حیاتی هستند که با لایه‌ای نازک از روغن کار می‌کنند و در صورت نبود روان‌کاری، صدای تق‌تق و سایش شدید ایجاد می‌شود. در موتورهای مجهز به توربوشارژر نیز روغن نقش کلیدی در روان‌کاری محور و یاتاقان‌های توربو دارد. همچنین بخش‌هایی مانند زنجیر تایم یا راه‌بلبرینگ‌ها در برخی طراحی‌ها به واسطه اسپری یا پاشش روغن، تحت محافظت قرار می‌گیرند.
سیستم روغن‌کاری تنها یک پمپ و مخزن ساده نیست، بلکه شبکه‌ای پیچیده از قطعات و مجاری است که هماهنگ کار می‌کنند تا موتور در شرایط سخت و با کمترین اصطکاک به کار خود ادامه دهد. هرگونه اختلال در این سیستم، چه ناشی از کمبود روغن، گرفتگی فیلتر یا ضعف پمپ، می‌تواند به سرعت باعث آسیب دیدن یاتاقان‌ها، پیستون‌ها یا میل‌بادامک شود. به همین دلیل شناخت اجزای دخیل در روغن‌کاری و قطعاتی که از این مسیر حیاتی تغذیه می‌شوند، به صاحبان خودرو کمک میکند اهمیت انتخاب روغن مناسب و سرویس منظم را بهتر درک کنند.
