در انتخاب روغن موتور مناسب، تنها دانستن گرید ویسکوزیته مثل 10W-40 کافی نیست. استانداردهای بین‌المللی روغن موتور مشخص می‌کنند که این روغن در چه شرایطی، برای چه نوع موتوری و با چه سطح کیفیتی طراحی شده است. این استانداردها توسط سازمان‌ها و نهادهای معتبر جهانی تدوین می‌شوند و رعایت آن‌ها تضمین میکند که روغن انتخابی شما با نیازهای موتور کاملاً همخوانی دارد.
استاندارد API چیست؟
استاندارد API یا American Petroleum Institute یکی از پرکاربردترین شاخص‌های کیفیت روغن موتور است. این استاندارد روغن‌ها را بر اساس نوع موتور به دو دسته اصلی تقسیم میکند؛ حروف S مانند API SN یا SP برای موتورهای بنزینی استفاده می‌شود و حروف C مانند API CK-4 یا CI-4 برای موتورهای دیزلی به کار می‌رود.
در ساختار کدگذاری API، حرف اول (S یا C) نوع موتور را نشان می‌دهد و حرف دوم مانند N، P یا K سطح فناوری و نسل استاندارد را مشخص میکند. هرچه این حرف در الفبا جلوتر باشد، استاندارد جدیدتر و پیشرفته‌تر است. برای مثال API SN که در سال 2010 معرفی شد مناسب موتورهای بنزینی مدرن است و API SP که در سال 2020 عرضه شد، بهبودهایی در کنترل رسوبات و محافظت در برابر پدیده LSPI یا احتراق پیش‌رس دارد. استاندارد API تنها کیفیت عملکرد و دسته‌بندی سوخت را مشخص میکند و به گرانروی اشاره‌ای ندارد.
استاندارد ACEA چیست؟
استاندارد ACEA یا Association des Constructeurs Européens d’Automobiles مخصوص خودروهای اروپایی است و شرایط کاری و آلایندگی این بازار را در نظر می‌گیرد. دسته‌بندی ACEA به شکل حرف و عدد است. حروف A/B برای موتورهای بنزینی و دیزلی سبک، حرف C برای موتورهایی با سیستم‌های کنترل آلایندگی پیشرفته مانند DPF و حرف E برای موتورهای دیزلی سنگین استفاده می‌شود.
عدد بعد از حرف نشان‌دهنده سطح کیفیت و الزامات فنی است. به عنوان نمونه، ACEA C2 دارای ویسکوزیته پایین‌تر و مناسب کاهش مصرف سوخت است، در حالی که ACEA C3 پایداری بیشتر فیلم روغن و حفاظت بهتر در دماهای بالا را فراهم میکند و برای خودروهای مجهز به DPF توصیه می‌شود. همچنین ACEA E6 برای موتورهای دیزلی سنگین با استانداردهای آلایندگی سختگیرانه طراحی شده است.
استاندارد JASO چیست؟
JASO یا Japanese Automotive Standards Organization بیشتر برای موتورسیکلت‌ها و برخی خودروهای آسیایی کاربرد دارد. این استاندارد شامل دسته‌بندی‌هایی مانند JASO MA و MA2 است که برای موتورسیکلت‌های چهارزمانه با کلاچ خیس طراحی شده‌اند. نوع MA2 کیفیت اصطکاک و تحمل دمای بالاتری نسبت به MA دارد. همچنین استاندارد JASO MB برای اسکوترها و موتورسیکلت‌های سبک با هدف کاهش مصرف سوخت استفاده می‌شود. در این سیستم، ترکیب حروف MA یا MB نوع کاربرد را نشان می‌دهد و MA2 نسبت به MA سطح کیفی بالاتری دارد.
استاندارد ILSAC چیست؟
ILSAC یا International Lubricant Specification Advisory Committee یک استاندارد مشترک بین خودروسازان آمریکا و ژاپن است که با کد GF و یک عدد مشخص می‌شود. به عنوان مثال، ILSAC GF-5 که در سال 2010 معرفی شد، تمرکز بر کاهش مصرف سوخت و محافظت موتور دارد. نسخه‌های جدیدتر مانند ILSAC GF-6A و GF-6B که در سال 2020 معرفی شدند، علاوه بر کاهش مصرف سوخت، محافظت بیشتری در برابر پدیده LSPI و سازگاری بهتر با موتورهای توربو ارائه می‌دهند. در این استاندارد، هرچه عدد بالاتر باشد، نسخه جدیدتر و الزامات فنی آن سختگیرانه‌تر است.
تأییدیه‌های اختصاصی خودروسازان (OEM Approvals)
برخی خودروسازان معتبر، علاوه بر رعایت استانداردهای عمومی، الزامات خاص خود را نیز ارائه می‌دهند که به آن OEM Approvals گفته می‌شود. در این سیستم، حروف اول معمولاً نشان‌دهنده برند و اعداد بیانگر نسخه یا الزامات فنی هستند. به عنوان نمونه، MB 229.5 نشان‌دهنده نسخه پنجم از سری الزامات 229 مرسدس‌بنز است، BMW Longlife-04 به معنای سری Longlife نسخه 04 در خودروهای ب‌ام‌و است و VW 504.00/507.00 کدهای اختصاصی فولکس‌واگن برای موتورهای بنزینی و دیزلی هستند. داشتن این تأییدیه به معنی تأیید رسمی سازنده خودرو برای استفاده آن روغن در مدل‌های مشخص است.
استاندارد SAE چیست؟
SAE یا Society of Automotive Engineers مربوط به رده‌بندی گرانروی روغن موتور است و روی تقریباً تمام بسته‌بندی‌ها دیده می‌شود. ساختار این کدگذاری به صورت XXW-YY است که عدد اول (XX) گرانروی در دمای پایین را نشان می‌دهد و هرچه کوچک‌تر باشد، روغن در سرما روان‌تر است. حرف W مخفف Winter یا زمستان است و عدد دوم (YY) گرانروی در دمای بالا را مشخص میکند؛ هرچه این عدد بزرگ‌تر باشد، روغن در گرما غلیظ‌تر باقی می‌ماند.
برای مثال SAE 5W-30 در سرما روان و در دمای عملیاتی موتور دارای گرانروی 30 است که برای اغلب خودروهای مدرن مناسب است، در حالی که SAE 20W-50 در سرما گرانروی بیشتری دارد و در گرما ضخیم‌تر می‌ماند که برای موتورهای قدیمی یا شرایط کاری سنگین مناسب است. روغن‌ها در SAE به دو دسته تک‌درجه‌ای مانند SAE 30 یا SAE 40 و چنددرجه‌ای مانند SAE 10W-40 یا SAE 5W-30 تقسیم می‌شوند. SAE صرفاً گرانروی را مشخص میکند و اطلاعاتی درباره کیفیت یا افزودنی‌ها ارائه نمی‌دهد.
